 |
|
|
|
 |
|
| F.A.Q. Consumenten |
|
|
|
1. Wat is fipronil?
Fipronil is een insecticide dat gebruikt wordt bij de bestrijding van luizen, mijten en andere ongewervelde parasieten aanwezig op huisdieren. De stof mag in de voedselketen gebruikt worden als gewasbeschermingsmiddel.
2. Waarom is er dan nu een probleem geweest met fipronil?
Fipronil is een insecticide dat geen erkenning heeft om gebruikt te worden op dieren die bestemd zijn voor de voedselketen. De effecten op de voedselketen en de volksgezondheid zijn daarom onvoldoende gedocumenteerd. In juli 2017 is gebleken dat fipronil toch gebruikt werd in de pluimveesector bij de bestrijding van bloedluizen bij legkippen, ondanks het verbod.
3. Welke normen worden gehanteerd?
Voor eieren is er een eerste limiet van 0,005 mg/kg vastgelegd. Dit is de zgn. MRL (maximale residu limiet). Aangezien fipronil niet mag gebruikt worden bij pluimvee, is dit de limiet die gebruikt wordt om eieren uit de handel te nemen. Daarnaast is er een risicowaarde van 0,73 mg/kg vastgelegd. Een Europese risico-evaluatie geeft aan dat er boven deze waarde een mogelijk gezondheidsrisico bestaat. Daarom worden eieren die meer dan 0,73 mg/kg fipronil bevatten, teruggeroepen bij de consument.
4. Waarom werden er nu toch eieren bij de consument teruggeroepen?
Een aantal analyses die in het begin werden uitgevoerd bleken een grotere meetonzekerheid te hebben dan gedacht. Er waren m.a.w. twijfels over de betrouwbaarheid van het analyseresultaat. Daarom werd het voorzorgsprincipe toegepast en werden de betrokken eieren teruggeroepen van bij de consument. Er werd aangeraden deze eieren niet meer te consumeren.
5. Welk lot eieren werd teruggeroepen?
Het ging om eieren met het nummer 3BE3114. Dit nummer staat vermeld op het ei. Eieren met de vermelde code kon u terugbrengen naar het winkelpunt. De eieren die naar de winkel werden teruggebracht, werden vernietigd.
Eieren afkomstig van Nederland bevaten de code NL. De codes van de teruggeroepen Nederlandse eieren waren beschikbaar op de website van de nVWA.
6. Is het nog veilig om andere eieren te eten?
Ja. Alle verdachte pluimveebedrijven in België werden geblokkeerd, gecontroleerd en bemonsterd. Enkel na conforme analyses werden deze terug vrijgegeven. De eieren die je nu in de winkelrekken kan aantreffen, zijn dus veilig voor de consument.
7. Is het veilig om eieren van eigen kippen te eten?
Ja. Indien u bloedluizen bestrijdt met een erkend product voor de behandeling van kippen dat u via de reguliere distributiekanalen hebt aangekocht, is er geen enkel probleem. Deze producten zullen geen fipronil bevatten.
8. Zijn producten waarin eieren verwerkt werden veilig?
Ja, de bedrijven die eieren van geblokkeerde bedrijven verwerkten in hun producten hebben een risicobeoordeling uitgevoerd. De verwerkte producten waarin fipronil werd aangetroffen werden uit de handel genomen. Er werden geen verwerkte producten gevonden waarbij er een mogelijk gezondheidsrisico bestaat!
9. Waarom is er enkel een probleem bij eieren en niet bij vlees van gevogelte?
Er is een verschil tussen legkippen en braadkippen. Er zijn geen aanwijzingen dat fipronil ook gebruikt werd in de braadkippensector, waar geen probleem met bloedluizen bestaat omdat de dieren zeer jong geslacht worden. Dit wordt bevestigd door analyses die het FAVV heeft laten uitvoeren.
10. Wat zijn de gezondheidseffecten bij blootstelling aan fipronil?
Fipronil is schadelijk voor de nieren, de lever en de schildklier. Het is geen kankerverwekkende stof en het heeft geen schadelijke effecten op de voortplanting of het ongeboren kind. Uit de sporadische gevallen van vergiftiging met het zuivere product is bekend dat de symptomen kunnen leiden tot misselijkheid, buikpijn en duizeligheid. De gehalten die in eieren werden aangetroffen waren te laag om deze symptomen te veroorzaken.
11. Wat is het verschil tussen een uit de handelname en een recall?
Elk bedrijf is verplicht om enkel conforme producten te verkopen, m.a.w. producten die voldoen aan de wettelijke vereisten. Wanneer op een bepaald moment vastgesteld wordt dat een product op de markt is dat niet conform is, m.a.w. niet aan de wettelijke vereisten voldoet, moet het bedrijf onmiddellijk actie ondernemen.
Welke maatregelen er moeten genomen worden hangt af van het soort product en waar het zich in de voedselketen bevindt op het ogenblik dat wordt vastgesteld dat er iets mis mee is.
- Als het grondstoffen, zoals eieren, zijn die niet aan de normen voldoen moeten ze geblokkeerd worden (ze mogen niet langer gebruikt worden). Als ze van buiten het bedrijf komen moet het FAVV ingelicht worden over de verantwoordelijke leverancier zodat het daar een onderzoek kan voeren en ze bij andere afnemers kan terugtrekken. Het bedrijf moet zelf ook zijn afnemers verwittigen.
- Hetzelfde geldt voor verwerkte producten, zoals koekjes en andere producten waarin eieren verwerkt zijn. De producent ze blokkeren en het FAVV verwittigen als het product zijn bedrijf intussen verlaten heeft. Hij moet dan het product onmiddellijk uit de handel nemen en zijn afnemers verwittigen dat het niet meer verkocht mag worden.
BELANGRIJK: indien er bovendien redenen zijn om aan te nemen dat er een gevaar is voor de volksgezondheid dan moet de consument onmiddellijk verwittigd worden!
Samenvattend, er zijn dus drie mogelijke maatregelen:
- Blokkeren: de producten laten waar ze zijn (op niveau van het bedrijf), ze niet meer gebruiken en ze niet meer aan de klanten bezorgen. Dit betekent concreet: de producten niet meer verkopen.
- Uit de handel nemen: de betrokken producten terughalen bij de afnemers (bijvoorbeeld groot- en kleinhandel) (zonder recall).
- Recall of terugroepen bij een gevaar voor de volksgezondheid: aan de consumenten vragen de producten niet te consumeren of te gebruiken en ze terug te brengen naar de winkel.
Het is dus degene die het product in de handel brengt (de producent, invoerder, verkoper, ...) die
zelf de consument moet informeren. Hij moet hiervoor een persbericht opstellen zodat alle Belgische pers geïnformeerd wordt. Doet hij dit niet, dan zal het FAVV hiervoor zorgen en tegenover de
overtreder een PV of waarschuwing opstellen.
Het FAVV zet ook de persberichten over recalls op zijn website om de consument te informeren. U kan ze terugvinden op www.favv.be, in de rubriek Consumenten > Productterugroepingen.
Hoe zit het dan juist met de besmette eieren en verwerkte producten?
Alle eieren en verwerkte producten waarin concentraties aan fipronil boven de MRL werden aangetroffen, werden uit de handel genomen en vernietigd!
Eieren
De legbedrijven waarbij besmette eieren werden aangetroffen, werden meteen geblokkeerd. De eieren die zich nog op het bedrijf bevonden werden vernietigd. Deze bedrijven hebben ook meteen hun afnemers verwittigd.
De brekerijen, pakstations… hebben op hun beurt hun eigen klanten op de hoogte gebracht. Alle eieren van de geblokkeerde legbedrijven werden ook in de volgende schakels uit de handel genomen en vernietigd. Dit wil zeggen dat de eieren niet meer verwerkt werden en ook niet meer in de winkelrekken terecht konden komen.
De eieren die al in de winkels beland waren, werden uit de rekken gehaald en vernietigd.
Slechts voor één eicode was een recall nodig: 3BE3114. In de eieren van dit bedrijf werden concentraties aan fipronil boven de Europese referentiewaarde aangetroffen. Daar was het dus nodig de consumenten te verwittigen. Wij hebben dit dan ook gedaan via een persbericht en onze sociale media.
Voor de andere eieren waarin fipronil gevonden werd, was er geen gezondheidsrisico. De concentraties aan fipronil die aangetroffen werden lagen onder de Europese referentiewaarde. Voor deze eieren werd dus geen recall georganiseerd, maar wel een uit de handelname.
Verwerkte producten
De verwerkende bedrijven die al eieren van de geblokkeerde bedrijven verwerkt hadden in hun producten, werd gevraagd een onderzoek uit te voeren. Alle niet-conforme producten moeten uit de handel genomen worden.
De bedrijven moeten dan verplicht hun afnemers informeren en zij moeten op hun beurt de verwerkte producten uit de winkelrekken halen.
Enkel indien de concentratie aan fipronil boven de Europese referentiewaarde ligt, m.a.w. indien er een gevaar voor de volksgezondheid is, is er een recall nodig.
BELANGRIJK: Tot op heden werden in verwerkte producten geen fipronil concentraties boven de Europese referentiewaarde gevonden. Een recall is dus nog niet nodig geweest. Het FAVV zal in geval van recall de consumenten meteen op de hoogte te brengen en een persbericht te versturen!
|
|
|
| Toxicologische gegevens |
|
|
|
In het kader van de toelatingsprocedure van fipronil als pesticide in Europa heeft het EFSA (European Food Safety Agency) in 2006 een volledige risicobeoordeling uitgevoerd. Deze risicobeoordeling werd gebaseerd op verschillende soorten toxiciteitstudies (acute toxiciteit, chronische toxiciteit, toxiciteit op de reproductie, neurotoxiciteit, genotoxiciteit, carcinogeniciteit).
Op basis van de resultaten van deze wetenschappelijke studies, en met toepassing van een veiligheidsfactor 100 om het feit in aanmerking te nemen dat de studies op dieren werden uitgevoerd (factor 10) en de variabiliteit binnen de menselijke populatie (factor 10), heeft het EFSA 2 toxicologische drempels geïdentificeerd voor de mens :
- ADI (acceptable daily intake of aanvaardbare dagelijkse inname) die overeenstemt met de dosis die een mens elke dag mag innemen gedurende zijn hele leven, zonder merkbaar risico voor zijn gezondheid = 0,0002 mg/kg lichaamsgewicht van het blootgestelde individu. Voor een volwassene (66,7 kg*) stemt dit overeen met 0,013 mg fipronil per persoon en voor een jong kind (8,7 kg*) met 0,0017 mg fipronil.
- ARfD (acute reference dose of acute referentiedosis) dat de dosis is waarboven een effect op de gezondheid zou kunnen worden vastgesteld bij consumptie gedurende een korte periode (dag of maaltijd) = 0,009 mg/kg lichaamsgewicht van het blootgestelde individu. Voor een volwassene (66,7 kg*) stemt dit overeen met 0,6 mg fipronil per persoon en voor een jong kind (8,7 kg*) met 0,078 mg fipronil.
* : Waarden van het gemiddelde lichaamsgewicht bij Europese volwassenen en kinderen gebruikt in het
EU Primo model.
Risicobeoordeling en -beheer met betrekking tot de aanwezigheid van fipronil in eieren, eiproducten, pluimveevlees en verwerkte producten (PDF) |
|
|
| Controles |
|
|
|
Analyses uitgevoerd door het FAVV op fipronil in de plantaardige productie
Fipronil is een residu van een gereglementeerd pesticide in de plantaardige productie. Er zijn Europese normen vastgelegd. Het FAVV controleert de aanwezigheid van fipronil in een groot gamma aan levensmiddelen zoals groenten, fruit, honing, kruiden, thee…
De laatste 3 jaar er werden door het FAVV jaarlijks een 3.000-tal monsters geanalyseerd op fipronil. Meer dan 99,9% van de monsters was conform. De non-conformiteiten betroffen vnl. koriander.
Analyses uitgevoerd door het FAVV op consumptie-eieren
In 2014, 2015 en 2016 werden respectievelijk 492, 554 en 649 monsters genomen van consumptieeieren.
Deze eieren werden getest op de aanwezigheid van geneesmiddelen, microbiologische en
chemische parameters, pesticiden, kwaliteitsparameters en toxines. 99,6-99,8% van de monsters was
conform.
De pesticiden betreffen een hele reeks fungiciden, insecticiden, acariciden en nematiciden
[HCB, aldrin, bromofos, bromofos-ethyl, cis- , trans- en oxychlordaan, chlordaan (som), chlorfenvinfos
(som), chlorpyrifos, chlorpyrifos-methyl, cypermetrin (som), DDD(p,p-), DDE(o,p-), DDE(p,p-),
DDT(o,p-), DDT(p,p-), DDT (som), deltamethrine, diazinon, dieldrin, dieldrin (som), endrine, etrimfos,
fenchlorfos, fenvaleraat (RR-SS) – som, fenvaleraat (RS-SR) – som,
fonofos, heptachloor, heptachloorepoxide (cis-), heptachloorepoxide (trans-), heptachloor
(som), hexachloorcyclohexaan (alfa-), hexachloorcyclohexaan (beta-), lindaan, methoxychloor,
paraoxon-methyl, parathion, parathion-methyl, parathion-methyl (som), permetrin (som) pirimifos-ethyl,
pirimifos-methyl, sulfotep, bifentrin, endosulfan (alfa-), endosulfan (beta-), endosulfansulfaat,
endosulfan (som), dichlorfenthion] |
|
|
| Persberichten en Mededelingen van het FAVV |
|
|
|
|
Afdrukbare versie | 
Laatst bijgewerkt op
11.01.2018
| 
Naar boven
Nederlands 
